Dereşıh şivesi
Ankara elmadağ yeşildere (dereşıh şivesi)||Kullanılmış veya kullanıla gelen kelimeler sözler laflardan bir kaç örnekleme...
Kaynak: www.yesildereyildizmobilya.blogcu.com
Yazı ilave etmek düzeltmek kaynak gösterilmek kaydıyla iktibas edilebilir...
!!!Yeşildereceyi anlama klavuzu!!!
Aygamber:ay çiçeği
Afad:afed
Alav:ateş
Ayalama:harmanda kullanılar ahşap gereç
Alıcının körü:kızgınlık esnasında sarf edilen söz,alıcı kartal
Ağrık: koyun hastalığı
Arnaç:karşı taraf
Algın:hasta
Aş:yemek
Aneter:anahtar
afurma :kötü konuşma
Akcıl:beyaza çalan
Abca:amca
Abçaolu:amca oğlu
aamet:ahmet
Acel:ecel
Aşa:ayşe
Aşaarı:ayşe kadın
Aşam:akşam
Aba:anne|
Aga:baba
Acer:yeni
Acer gelin:yeni gelin
Açanslar:haberler
Ağız:yavrulayan inegin ilk sütü
Açacak :kalem traş
Asma:üzüm
Armıd:armut
Angara:Ankara
Ağı:agaçları saran talayan böcek
Ağu zihir:acı tatsız,zehir gibi demek
Avlu:evin önü yada balkon
Arkaç:hayvan yatağı çiten anlamında
Ahlad kakı:ikiye bölünerek kurutulmuş dağ meyvası
Ağdırıyo:bi tarafı ağır basıyor
Ağnanıyo:debeleniyor boş boş yatıyo
Ağn:tarlanın sınırı
Alıc:tarladaki meyvası olan sınır ağacı
Ahlad: yaban çördüğü meyvası
Aşşa bağ:öz bağları
Alaca:gece gündüz arası reng
Ala çakırlı:ham meyva daha olmamış
Aşşa köy:aşağı köy ,şehir
Aşşa ev:ekmek pişirilen bacalı evden ayrı yer
Akdaş:imali mevkiinde beyaz kaya
Aklı sıdmak:korkmak
Arnacına almak:karşısına almak
Arpaç:elmadağ tünelleri
Avkat:avukat
Antire:evin koridoru
Angırıyo:eşşek anırıyor
Aralık:ev koridoru
Apalamak:emeklemek
Arg:su kanalı
Alaburus:saçların toplanması kesim stili
Avırt:yanak
Avırdını yırtarım:ağzını yanağını yırtarım
Aporlo:hoparlör
Ayak yolu:tuvalet yüz numara||Azık:yol için hazırlanan yemek
B
Bakla:fasülye!!
Biskülüt:biskuvi!!
Başsız:kendine buyruk!!
Babalı boynuna:vebali boynuna!!
Bencileyin:bence
Banmak: elle yemek!!
Basamak:merdiven !!
Bek bagırtgan:çok sesli!!
Becel:güçsüz çelimsiz!!
Bazlama:dereşıhın beyaz silindir şeklindeki ekmeği
Badılcan:patlıcan!!
Bayır:yokuş tepe tırkaz!!
Bazar:pazar!!
Bazar yiri:pazar yeri!!
Boğüz:bu sefer!!
Buydum:üşüdüm !!
Baça:bahçe!!
Baça billemek:bahçe bellemek
Bil agrısı:bel agrısı
Bezir yağı:ahşap kapı pencere koruyucu boya!!
Baş sogan:kuru soğan
Beri gel:yakınlaş
Bıkçı:agzı testere şeklinde yarım ay bıçak
Bozangaya:dereşıhın üzerindeki kayalık
Beri bak:buraya bak
Bet beniz:yüz ğöz
Bıza:buzagı
Boyunduruk:hayvanı baglamak için boynuna baglanan el işi ip
Bızalacı:hamile inek
Bıldır: geçen sene
Bu vakıtlar:bu saatlerde
Başangı:edepsiz asi yaramaz
Bitti yitti:ekin filizlendi
Bödelegi şişti :karnı şişti
Bögrüm:böbreklerim, yanım
Börddüm:hava sıcak ,terledim,piştim,yandım ,haşlandım
Böğlek tuttu:yazın ineği kaçıran ısıran böcek
Bunar:pınar
Bükme:köşe ,geçit vermeyen ot, zorlu viraj
Bidene: bir tane
Bıdıkım: bir lokma
Bıdıcık:birazcık
Bakale:bana bak
Bıdak:ağaç budağı
Bidene: bir tane
burgma:erkek hayvan kısırlaştırma
Bekçiayası:bekçi gözetleme yaptığı kayalık (öz mevkii)|
Bekmez:pekmez
C
Cavlamış:tüyleri dökülmüş
cip:Pantolon ceket cebi
ÇEBİŞ:Oğlaktan büyük keçi yavrusu
Cıbır:parasız kalmak
Codu:çelimsiz bakımsız veya kısa
Cemilelma:küçük tatlı elma
Cırcır:fermuar
cırcır böcüğü:ateş böcegi
Çencire:tencere
Cıvzık: yerinde durmayan
Cılk:civciv çıkmayan bozuk yumurta
Çapıt: degersiz bez kumaş
Çalgı:ahır çiten hatta çöpcülerin kullandığı süpürge
Çapçı:oyuncu numaracı
Çağara:sigara
Cereme çekmek:ceza çekmek
Canavar:kurt
Çatalkaya:ikiz kayalar
Çızlavit:lastik ayakkabı
Cingan:çingen
Çığsımış:nemlenmiş
Çöne:çoban yardımcısı
Çırtlak:göz yoran renk
Cıvımış:sulanmış
Çörten:çatıdan suyu tahliye için tahtadan yapılma oluk
Cıdalanmak:kızğınlıkla kelime kalabalığı eden
Cezaarısı:bayan gardiyan
Çiti:sıvı bulaşık sabunu
Çitilemek:iyice ovalayarak yıkamak
Çinti:yöresel kadın kıyafeti basma kumaş
Çördük:tatlı küçük armud yabani armud
Cıngı:ateş
Cimcik:etini bükmek sıkıştırmak
cimcik kadar :az denecek kadar
Cudam:adam olamamış||
Çar:kalın kışlık baş örtüsü
Çarkıt:eski kafa beceriksiz
Çemkirme:hep karşılık veren saygısızlık eden
Çıkı:yaşlıların yeleginin içindeki cep para kesesi
Çiten:hayvanların kondugu yer
Çığırtkan:çok sesli gürültücü
Çittirmek:fırlatmak
Çolak:solak elini kullanan veya soba dirsegi
Çanak:kiremit!!Çölmek:çömlek
Çörten:yagmur oluğu
Çögdürmek:küçük tuvaletini yapmak serptirmek
Cırcır olmak:ishal olmak
Çommek:oturur gibi dizleri hafif kırmak
Çakır:renkli gözlü
Çor:hayvanlara verilen kepekli tuzlu su
Çakır kiyif:kafası iyi ,keyifli
Cöğelmek:baş kaldırmak
Camal:cemal
Çipilti:agaç dalları
Çılga:dar patika yol
Cebiç:yaşına girmiş keçi
Çepel:pis
D
DEHLEMEK:izini sürmek takip etmek
Dızır dızır:büyükce,dolgun,şişkin
Deza:teyze
dadak:biskuvi çikolata
deyda anca giden:Yol orda nereye gidersen git
düve:yaşını doldurmuş dişi inek yavrusu
divinmek:kıpırdanmak
DOMUŞMAK:Asık suratlı
Dırlanıp durma:yeter konuşup durma
dölek:düz yer
biraz dölek dur:biraz doğru dur
dürtülesice: Sevimli kimse için söylenir
Dara:teraziyi dengelemek
Dandik:ürünün çakması
Dımdızlak:hiç bir şeyi kalmamak
Dingildiyo:sallanıyo ayarsız
Döğeç:sarmısak ezilen ahşap gereç
Dam:çatı veya ahır
Daldırmak:batırmak veya suya sokmak
Deve gibi:uzun iri görünümlü
Dirliksiz:geçimsiz huysuz
Dengesek:düşüncesiz aylak
Dirgen:çatal şeklinde bugday ayırmaya yarayan tahta gereç
Direcen:egilmiş bir şeyi kalasla desteklemek
Dignelmek:ayakta durmak dikilmek
Dibek:bugday ögütmeye yarayan oyulmuş taş
Depik:tekme
Davar:koyun
Davar arkacı:koyunların yattıgı bölme
Deste:bugday yığını
Diminleyin:biraz önce az önce
Dargın:küs
Dognuz:domuz (g harfini genizden söyleyerek)
Dadandı:alışkanlık yaptı
Dulda:esmeyen yer
Diynek:deynek
Dereşıh:eski yeşildere,eski köy,seyid cemali
Divildiyor:yerinde durmuyor
Dalavere:hile
Düdükcü:zurna çalan
Dangıdı:davul
Dokdur:doktor
dalım ağrıyor:omzum ağrıyor
Daşlık:taşlık kayalık
Davşan:tavşan
Ezeli:eveli önceleri eskiden
Ekmek balığı:yumurtalı ekmek kızartması
Ekmek ayvası:hafif ekşimsi tatlı ayva
Ebe:babaanne anneanne
Eke:büyük uyanık
Ecik:biraz
elcek:eldiven
Essah:gerçek
Ezrail:azrail
Eringeç:üşenen
Ebemkuşagı:gök kuşağı
esikli:Hanımlar için söylenir
Enik:köpek yavrusu
Entari: kadın elbisesi
Esbab:elbise
Eğriagaç:agaçtan yapılan yuvarlak parmak kalınlığında hamur açmaya yarar
Eşki:ekşi
Erişte:köy yapımı hamur veya makarna
Eskiköy:dereşıh
Fışkın:ağacın köklerinin dagılıp her yerde çıkması
Firik:civcivlikten çıkmış yumurtlaya bilir
Fistan:boydan kadın elbisesi
Fireg:büyük agaç kapı dayagı anahtarı
Fişek:mermi
Fer:güç
Fol:tavuğun yumurtladıgı yere devamlı konan yumurta
Folluk:yumurtalık
Fosforlu:havalı
Far:araç lambası
Friko:gazlı içecekler
Fırtlak:ekşi veya hareketli
Fiy:bugdaygillerden
Fusa:tasalanmak
Fetbaz:fesad
fırtık soyu:küsen alıngan
Gucca:erkek kardeş
Guccaba:kız kardeş
gadak:küçük cam pencere çivisi
garsamba:gereksiz alet edevat
Gabak kafa:saçları sıfır numara veya kel
Gabak:kabak
Goğuk goğuk kaçmak:gizli gizli kaçmak
Gıygaçlamak: aralamak,açmak,kapıyı açmak
Gırcı:dolu yağması
gavil:söz
gamgak:ağac kabugu
gopup geliyor:Koşup geliyor
Gırklık:koyun kırkmaya yarayan makas
Geğam:galiba
Güveyi:damat
Güvelenmiş:kurutulmuş erzagın kurtlanması
Günülemek:kıskanmak
Gubarmak:kafa tutmak
Galgıyıvir:koşuver
Gezzan:toy,genç,yavru yapmamış hayvan düve şişek manasında
Geven:dikenli dağ bitkisi
Gırışagalasıca:donasıca,şaka yollu ölesice anlamı taşır
gırağ çalmış:çig düşmüş
Gıldır gıldır :severek iş tutan
Gıran giresice:hastalık kırsın,hastalık giresice
Gıcır:yeni acer
Gasmet:yalan
Giçi:keçi
Gavut meme:tek memeli keçi koyun inek
Gayış:kemer
Gab gacak:mutfak malzemesi tabak çanak
Gayım:çok sağlam
Gatık:sarmısaklı yogurt
Gurum:baca veya soba borularının zift baglaması
Guvanmak:sevinmek güvenmek
Güdük:kısa
Göşene:derin tencere
Gürk:kuluçkaya yatacak yatan tavuk
Gülü gülü:hindi
Gavülle:ayakkabı
Gunlamış:doğum yapmış
Gömbe:tuzlu bir çörek türü
Gompil:közlemelik patates
Göynek:erkek gömlegi
Gök:mavi
Gotarmak:yemeği servis etmek
Gonak:sığır çobanına para iaşe yiyecek vermek
Gön:deri
Gidişmek:kaşınmak
Gocunmak:üzerine alınmak
Gayırmak:destek vermek
Gıymık:igne ucu gibi sivri küçük tahta parçası
Gübür:suyun üzerindeki çer çöp
Garaltı:gereksiz eşya
Gayma: lira veya sürüklenmek
Gölük: dikkatsiz
Gavurga:ekin kavurması
Gasnak:tepsi altına konulan yuvarlak tahta
Davar gasnagı:koyunların bogazına takılan zilin monteli olduğu ağaç
Doğu koyun:kulağı küçük veya duymayan
Hasde:puding gibi sıvı unlu tatlı
Hodarlı: kendini begenmiş burnundan kıl aldırmaz anlamında
Helke:geniş kulplu süt yoğurt kabı
hozanlar:bakılmayan bos tarla bağ ve bahçe
Hırpadan karșılaștık:yüz yüze burun buruna denk geldik
Hadime:fatma
Hıvkalamak:sarsmak
Hökela:ukela
Hamır:köy usulü yogurtlu makarna
Hacana:kovcu laf taşıyan
Hak:çobanın aylık ücreti ikramlık yiyecek
Hörüklemek:fazlasıyla doldurmak yüklemek fullemek
Hela:tuvalet
Homukmak:baş kaldırmak
Hulu:çalışmayı sevmez
Hamamlık:banyo
Hollukçu:beleşci ,damdan çıkmayan tavuk
Havaslı:hevesli
Hakkat:gerçek
Hırtal:çoban köpeginin boynuna takılan uçları sivri tasma
Hınkırmak:sümkürmek
Heebe:iki gözlü çanta,heğbe
Harar: tiftikten yapılma büyük çuval
He-hey:söğüt dallarından yapılan sepet
Hirg yapmak:tarlayı sürmek
hot:Kuyruk sokumu kemiği
Hayat:evin koridoru
Hayın:hayin,iş görmez
Hangırdıyan: haykıran'bilinmez yer kişi anlamında
Höbek:tarladan çıkan çakılların oluşturdugu tepecikler,Harab:dereşıhta bir yerleşke ismi
Höşmerim:yeşildere mutfağından bir tatlı türü
Isdırgan:ısırgan otu
ılıca:yeşilderenin içme suyunun geldigi bölge
Işıdı:gün ağardı
Iğıl ığıl:bir şeyin akması ipir ipirde kullanılır
Irbık:ibrik
Irakı:rakı
Irak:
uzak
irmiyesice:yetiskin olmadan öl,( beddua)
ibda:önce,eveli
İŞLİK: Pamuklu erkek iç giysisi
İtişiyormuş:Karşılıklı çekişmek,geçinmiyormuş,huysuzluk ediyor,inatlaşmak
İdiriz:idris
İdirizdağı:idris dağı
İlenmek:beddua etmek
İŞŞİK:Kapı eşiği
İSMARİş:Sipariş
İbiğe yapışmak:paçaya yapışmak
İbik:horozun başındakı renkli yer
İbikli yimeni:işleme uçlu yemeni
İbimedi gitti:kendine gelemedi,ağır hareket eden düzelmiyen
İradiyön:radyo
Irza:rıza
İrezle:kapı,gergi
İrezle kapıyı pencereyi:kapı pencereyi kapat
İşşek:eşşek
İşşe angırdağı:yengeç
İşşearısı:eşek arısı
İsiran:bazlama hamurunu dökerken hamuru kesmeye yarayan ucu üçgen şeklinde metal
İşmar:işaret etmek
İmalı:dereşıhta küçük su birinkitileri bulunan bölge
İr ekmeği:sahur zamanı
Küt:yürüyemiyen,kötürüm
Kütelemek:al aşağı etmek gibi
Körsenlemek:ötelemek,dışlamak
Kulak ini begn:kime ait olduğunu belirten hayvandaki işaret
Kıvrak:çevik hızlı hareketli
Kelem:lahana
Kelek:küçük kavun,olmamış
Kiraboğlu:arı pisliği ,macunu
Kartal:idris dağının zirvesinde çıkan kaynak suyunun bulunduğu yer
Küremek:önüne alıp sürüklemek
Kürtün:kar yoğunluğu olan yer
Kird:sıkı sağlam güçlü
Küllük:çöplük soba külünün döküldüğü yer
Küpecik:topraktan yapılma peynir pekmez saklama kabı
Kuzulak:madımak yeşil bir çayır bitkisi
KUZULAMAK:koyunlar için doğurdu anlamında kullanılır
körpe:küçük yeni dogmuş
Kössün:köstebek
Köslemek:merada hayvanın ayağını bağlamak
Kömüş:manda
Kovcu:laf taşıyan
Kes:yeşil saman
Keh;tepe
Kesik:bozuk süt
Kenef: tuvalet
Kalbur:bulgur eleği
Kevgir:süzgeç
Kişkirtmek:kışkırtmak üzerine salmak
Kırma:melez inek türüne denmektedir (tek kırma ise tüfekdir)
Keseden:kısa yoldan
Leğen:yıkama kabı
Laşgalaşmış:yerinde saglam degil
Löküs:gaz lambası
Lömbürdek:hayvanlara takılan zil
Lakırtı:boş anlamsız söz
MAŞAPA:Bakır su kabı evde șadırvanlarda zencirle bağlı bir nevi su bardağı
MIRIK;cıvık çamur
Mahana:bahane
Mundar:eti yenmez hayvan
Musmul:eti yenen hayvan
Malak:manda yavrusu
Mertek:odun ağaç
Marmalı:degirmen dere imalı arasında bir bölge
Mıh:çivi ,nal çivisi
Motur:traktör
Mayıs:hayvan pisligi
Meerim:meğersem
Mezerlik:mezarlık 'sarı burun
Mavra:yalan konuşma
NAVRASIZ:Suratsız
Martaval okumak:yalan söz
Mavzer:çifte tüfek
Met oynamak:uzun deynekle küçük agacı havaya kaldırarak uzaga atmak sektirmek
Mazı:meşe misketi
Naddan:ne yaparsın
Navat:ne zaman
Neccesiz:acımasız veya çirkin
Namazla:seccade
Nasse:huysuz
Okkalama:övme
Oklaaç:oklava
Oluk:hayvanların yemlendiği yerveya pınarda suyun biriktiği yer
Oyulgamak: alel ade dikiş dikmek
Ok :ağılların üzerini kapamada kullanılan ağaç
Örüm:dagda yatası hayvan otlatmaya çıkmak
Ören:yıkıklar,yıkılmış ev yayla
Ötürek:ishal
Ödüm patladı:çok korktum
Ötegit:yana git
Öte taraf:ahiret
Öllügün körü: kızgınlık ifadesi ne bunaltıyon manasında
Öndere: öküze yön vermeye yarayan uzun çubuk
Öğzüz:öksüz
Özengi: hayvana binmek için basılan demir
Örselemek:terslemek
Öğülcemek:istiğfar edecek gibi olmak
Örenkuşu:baykuş
Ölü helvası:un helvası
Öğütlemek:tembihlemek
Pinir:peynir
pörtlek gözlü:koca gözlü iri gözlü
PÖRSÜMÜŞ;Kendinden geçmiş eskimiş gevşemiș sarkmış
PILI PIRTI:çal çaput eski püskü
Patlak:şişman manasında
parpıladım;agzının payını verdim ,Sıkıştırdım tersledim
Pimpirikli:her şeyden nem kapan
Pirelenmek:kuşkulanmak
PALAZIMAK;Acele etmek veya tavuk gibi çırpınmak
pontul:pantolon
Papik:sevimli
Pevraz:ahşap pencere kapı kenarı kasası
Patik:kalın el işi yünlü çorap
Pala:kalın bez parçası
Palaska:bir çeşit kemer
Paspal:kirli
Pısırık:sessiz
Romuk:römork
Sıddırmak:irin dolan bir yarayı patlatmak gibi
soku:gizli bölme köșe
sil yürüdü:sel aldı
Samarık:safca,soğuk veya tatsız yiyecek
Sayimi diyon:gerçek mi diyorsun
Siyriyo:gözüm seyredi anlamında
Siyis:sürüye önderlik eden iri keçi
Siydirmek:küçük tuvaletini yapmak
Sinmek:bir yere köşeye gizlenmek
Savanın gıranı:argo küfür yerine kullanılır
Soğukkuyu:kara lastik ayakkabI
tebelleş:başına bela olmak
Takavide:emekli
Tevellüd:doğun yılı,yaş
Tırkaz:uçurum
TAHRA agaç odun geven kıymak için kullanılan demir bıçak
TAKKA şapka
TINGIR yıkama leğeni
TIRPAN tarla bicmek için kullanılan bıçak
TOKAÇ saz şeklinde çamaşır yıkamaya yarayan tahta
TOKLU kuzuluktan çıkmış yaşına girmiş
TOSBA KAPLUMBAĞA
Tumman:bayan giyisisi
Töremiyesice:üremiyesice
Töhmürüp duruyo:öksürüp duruyo
Tırkaz:uçurum
Tözüp gitti:koşup gitti kaçtı
Tahtalıköy:öbür dünya'tahtalı köye muhtar oldu gibi
Tekne:ekmek saklamak için kullanılan derin kayığa benzer ahşap
Tıskırmak:hapşurmak
Talamak:ateşi harlatmak veya böcek ısırığı
Tandır çöreği:baklava dilimi görünumlü çörek
Tapan:kesek ezmeye yarayan düz tahta
Tokuşmak:kafa kafaya girmek çarpışmak
Tabla:hamur açmak için KULLANILIR
Yarma : Kırılmış buğday.
Yığın yığın:dolu,bol,sık
Yuvak: toprak çatılı ev veya ağılların üstünü düzlemek için kullanılan silindir şeklinde beyaz taş
Zini:sini
Zufra:sofra
Zahan : Tabak.
Zahra:hayvan yemi
Zule:pınarda su akan. Demir boru
Zikke:hayvan baglamak için kullanılan demir
